İSRAİL DEVLETİ

   GENEL BİLGİLER

  İsrail resmi olarak İsrail Devleti Asya ve Afrika kıtalarının kesiştiği yerde bulunmaktadır. Coğrafi olarak, Asya kıtasında bulunmaktadır: batısında Akdeniz, kuzeyinde Lübnan ve Suriye, doğusunda Ürdün, güneyinde ise Mısır ve Kızıldeniz ile çevrilidir. Ülkenin başkenti Kudüs'tür ancak bu durum BM tarafından tanınmamakta ve pek çok ülkenin temsilcilikleri Tel Aviv kentinde bulunmaktadır. Bazı ülkelerin ise Ramat Gan ve Herzliya şehirlerindedir.

  Uzun ve dar bir şekle sahip olan İsrail, 470 km uzunluğunda olup, en geniş bölgesi yaklaşık 135 km'dir. Sınırları ve ateşkes hatları içerisinde kalan toplam yüzölçümü 27.817 km²'dir (151.). İsrail, yaklaşık 7.282.000'luk nüfusuyla, çeşitli din, kültür ve sosyal geleneklere sahip insanları bir araya getirmiştir. Para birimi Yeni İsrail Şekeli' dir. İsrail'in bağımsızlık günü 14 Mayıs (1948 İngiltere'den), internet alan adı uzantısı .il ve uluslar arası telefon kodu +972'dir.

   TARİHİ

  Yahudilerin 19. asrın sonlarında devlet kurma çalışmalarına başladılar. Arz-ı mev’ut (vadedilmiş topraklar) üzerine devlet kurma çalışmaları ilk önce İngiltere’de görülür. 1848’de İngiliz hükumeti bir genelgeyle Filistin’deki konsoloslarını, Yahudilerin himayesine verdi. 1870’te Yahudi faaliyetlerinin merkezi İngiltere’den Rusya’ya geçti. Siyonist hareketlerin başına geçen Theodor Herzl, Filistin'de bir Yahudi devletinin kurulması için birçok çalışmalarda bulundu. Bunun gayesi bir Yahudi şirketi kurup, vadedilmiş topraklar üzerine müstakil ve üç dört milyon Yahudi'ye yetecek genişlikte toprak satın almaktı. Herzl,  İngiltere gibi güçlü bir devleti arkasına alarak, gayesine ulaşma çabasındaydı. Herzl, Yahudi devletinin ancak, kutsal topraklar üzerinde kurulmasını istediğinden, 1870 yılından itibaren Filistin toprakları üzerinde tarımsal yerleşme merkezleri teşkil etmeye başladılar. 1870-1896 yılları arasında Filistin’de on yedi tarım kolonisi kuruldu.

 

  Herzl, devrin Osmanlı Sultanı II. Abdülhamid ile görüşerek, ondan Filistin’de bir Aristokratik Cumhuriyet kurmak için izin istedi ve bazı tekliflerde bulundu. Fakat Sultan Herzl’in talep ve ısrarlarını kabul etmemiş, hatta kat’i bir lisanla haberleşmeyi kesmiştir.

 

  Birinci Dünya Savaşı sonunda, Ortadoğu’da İngiltere’ye dost bir devlet kalmamıştı. İngiliz menfaatleri, bu bölgede bir dost devletin bulunmasını icap ettiriyordu. Filistin’de kurulacak bir Yahudi devleti bu boşluğu doldurabilecekti. Bundan dolayı 2 Kasım 1917’de İngiltere meşhur Belfor vaadini açıkladı. Milletler Cemiyeti de 1920 yılında, Filistin üzerinde İngiliz mandasını tanıdı. Bundan sonra kurulan bir Yahudi bürosu İngiltere nezdinde Yahudi haklarını temsil etmeye başladı. Sultan İkinci Abdülhamid Hanın kabul etmediği şartlar arasında bulunan bir üniversite 1925 yılında Skopus Dağında kurulmaya başlandı.

  Bundan sonraki yıllarda Nazi Almanya'sını Yahudilere karşı soykırımına girişmeye başlamasıyla Filistin’e büyük bir Yahudi göçü başladı. Filistin’deki Araplar bu göçe karşı koyduklarından İngiltere, Yahudi göçlerinin durdurulmasına karar verdi. Bunun üzerine Sion’a bağlı Askeri Yahudi Teşkilatı Hagahan, Filistin’e göç konusunda İngiltere’nin aldığı bu kısıtlayıcı kararı protesto amacıyla silahlı terör eylemlerine girişti. Filistin’e de gizli Yahudi göçleri düzenlemeye başladı.

İkinci Dünya Savaşının müttefiklerin galibiyetiyle bitmesinden sonra, Filistin meselesi son safhasına ulaşmıştı. İngiltere daha sonra Amerika’nın yardımını sağladıktan sonra, Filistin meselesini Birleşmiş Milletlere götürüp, meselenin çözülmesini istedi. Birleşmiş Milletler 1947 Kasımında Filistin’in biri Yahudi öteki Arap olmak üzere iki devlet arasında paylaşılmasına karar verdi. BM denetiminde milletlerarası bir bölge statüsü tanındı. Bu çözüm Arapları tatmin etmedi. Filistin iç savaşı başladı.

  14 Mayıs 1948 de BM paylaşım planı uyarınca David Ben Gurion tarafından İsrail Devleti’nin kuruluşu ilan edilmiştir. 24 saat sonra, Mısır, Ürdün, Suriye, Lübnan ve Irak orduları saldırıya geçerek İsrail topraklarına girmişlerdir. Yeni kurulmuş, donanımı yetersiz İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), İsraillilerin "İsrail’in Bağımsızlık Savaşı" olarak adlandırdıkları ve yaklaşık 15 ay süren ve 6000’in üzerinde İsraillinin yaşamına malolan (ülkenin o dönemki) Musevi nüfusunun takriben yüzde biri) savaşta Arap ordularını geri püskürtmüşlerdir.

  1949 yılının ilk aylarında BM nezdinde İsrail ile onunla savaşan Arap ülkelerinin her biri (o dönemden beri İsrail’le müzakere masasına oturmayı reddeden Irak hariç) arasında doğrudan müzakereler düzenlenmiş ve bunların sonucunda bir ateşkes anlaşması imzalanmıştır. Ateşkes anlaşması uyarınca sahil şeridi, Celile ve tün Necef İsrail'e, Yehuda ve Samiriye ( Batı Şeria) Ürdün'e, Gazze Mısır yönetimine ve Kudüs’ün ise Eski Şehrin de dahil olduğu doğu kısmı Ürdün’e, batısı da İsrail’e bırakılmıştır. İsrail'in Filistinliler ile olan gerginliği ise sürmekte, bu gerginlik Orta Doğu'da istikrarsızlık nedeni olmaya devam etmektedir.

   EKONOMİ

   İsrail ekonomisi, tarım, sanayi ve turizme dayalıdır. Başka ülkelerde yaşayan Yahudilerin ve ABD’nin yardımı, ekonomisinin gelişmesine çok büyük katkıda bulunmuştur. Kişi başına düşen milli gelir, dünyanın en zengin ülkelerinden biri olduğunu kanıtlar niteliktedir. Kişi başına düşen milli gelir, Avrupa ortalamasına yakındır. Kibbutz adı verilen kommünal tarım çiftlikleri gıda üretiminin tamamına yakınını gerçekleştirerek ülkenin gıdada kendi kendine yetmesini sağlar. Teknoloji alanında İsrail ekonomisi dünyanın en hızlı gelişen ülkesidir. Intel, IBM, Motorola, Google gibi firmaların İsrail'de Ar-Ge merkezleri bulunur, bunun nedeni silikon üretimi için ülkenin elverişli olması ve en önemlisi kişi başına düşen bilgi teknolojilerinde çalışan sayısının çok yüksek olmasıdır. NASDAQ endeksinde İsrail Firmaları en çok işlem görenler sıralamasında ABD ve Kanada'dan sonra üçüncü gelir. İsrail çeşitli güvenlik sorunlarına rağmen sürekli kaliteli insan gücü yetiştirmeye önem vererek ekonomisinin büyümesini sağlamıştır. Bu gelişme Filistin için de faydalıdır. Bugün Gazze'de kişi başına milli gelir Afrika'nın neredeyse tamamından ve Arap ülkelerinin bir çoğundan yüksektir. Filistin 8 üniversitesi ile Arap dünyasının en kültürlü bölgelerinden biridir.

  İsrail’de sanayi giderek gelişmektedir. Sanayi gelişmesi 1958-1965 yılları arasında gerçekleşti. Sanayi % 142 oranında artış gösterdi. Potas ve bakır sanayii bunların başlıcalarıdır. Toplam işgücünün % 33.4’ü sanayii alanında çalışmaktadır. Sanayi bölgeleri Tel-Aviv ve Hayfa da toplanmıştır. Gelişen sanayi sektörlerinin başlıcaları; ilaç, optik, elektrik malzemesi, elmas işletmeciliği, silah sanayisidir.

  Dış satımının üçte birinden fazlasını elmas sanayii sağlamaktadır. İhraç ettiği malların başında şu turunçgiller gelmektedir: Portakal, muz, narenciye ve üzüm. Bugün dışarıya uçak ve silah satmakta, fakat ticaret dengesi devamlı açık vermektedir. İthalat özellikle mamül eşya ve sanayide kullanılan hammaddeler üzerinde yoğunlaşmıştır. Ticaretinin büyük bir kısmını ABD, İngiltere ve Almanya ile yapar.

İSRAİL HAKKINDA BİLİNENLER VE AZ BİLİNENLER

İsrail hakkında 27.817 kilometre karelik yüzölçümü ile neredeyse Antalya kadar olduğunu söyleyerek başlayalım.

• İsrail nüfusu yaklaşık 8 milyon kişidir.
• Resmi başkenti Tel Aviv, uygulamadaki başkenti Kudüs’tür.
• Tel Aviv’in nüfusu 400 bin Kudüs’ün nüfusu 900 bin kişidir.
  
• Resmi adı İsrail Devletidir.
• Kuruluş tarihi 14 Mayıs 1948’dir.
• Yönetim biçimi parlamenter cumhuriyettir.
• İbranice ile birlikte Arapça da resmi dildir.
• İsrail bağımsızlık bildirgesini okuyan ve ilk başbakanı olan David Ben Gurion İstanbul Üniversitesi’nde hukuk okumuştur.
• Ben Gurion bir çok konuşmada Ateist olduğunu belirtmiştir.
• Ben Gurion 1952 yılında Einstein’a resmi bir mektupla ülkenin Cumhurbaşkanlığını teklif etmesi İsrail hakkındaki en ilginç bilgilerden biridir.
• İsrail kadınların zorunlu askerlik yaptığı tek ülkedir.
• Dünyada anoreksiya ile savaşmak adına çok zayıf mankenlerin defileye çıkmasını yasaklamış ilk ülkedir.
• Ülkenin en dar yerinde doğudan batıya 2 saatte koşabilirsiniz.
• Yıllardır dünyanın her yerinden üzerinde adres olarak Kudüs alıcı olarak Tanrı yazan binlerce mektup gelmektedir.
• İsrail banknotlarının üzerinde körler için rakamlar Braille alfabesi ile de yazılmıştır.
• Bir seferde en fazla yolcu ile uçuş rekoru 1088 yolcu ile İsrail ulusal hava yolu El Al ‘a aittir.
• Dünyada humus  aromalı dondurma bulabileceğiniz tek ülke olması İsrail hakkında bir diğer ilginç bilgidir.
• Dünyanın en eski şehirlerinden Kudüs tarihte 52 kere kuşatılmış ve 44 kere el değiştirmiştir.
• Pakistan pasaportlarında İsrail hariç dünyanın her yerinde geçerlidir yazar.
• 1979 yılında İsrail ile barış antlaşması imzalayan Enver Sedat Nobel barış ödülünü kazanmış, sonrasında Mısır’ın Arap Birliği üyeliği dondurulmuş ve Enver Sedat suikasta kurban gitmiştir.
• Yeryüzünde 18 yaşını doldurmuş her Musevi'nin 26 yaşına kadar İsrail Devletini tanımak için tüm masrafları devlet tarafından karşılanan 10 günlük bir seyahat hakkı vardır.
• Dünyaca ünlü cinsel terapist Dr. Ruth gençliğinde İsrail ordusunda keskin nişancı idi.
• 105 tane sushi  restoranı ile Tel Aviv Tokyo ve New York’tan sonra en fazla sushi restoranına sahip şehirdir.
• Eurovision şarkı yarışmasını 3 kere kazanmıştır.
• Eurovision şarkı yarışmasını kazanan ilk transseksüel şarkıcı bu ülke adına yarışmıştır.
• Dünyada en çok sebze tüketilen 3. ülkedir.
• Ülkede 137 tane resmi halk plajı vardır.
• Dünyadaki en yüksek üniversite mezunu oranına sahip olması İsrail hakkında bilmemiz gereken önemli bir detaydır.
• Cep telefonunu Motorola tarafından İsrail’de geliştirilmiştir.
• Dünyada ilk Denizanası uzaklaştırıcısı bu ülkede geliştirilmiştir.
• Kök hücre tedavisi ile kalp dokusu yenilenmesi bu ülkede geliştirilmiştir.
• Bilgisayarlar için yapılmış ilk anti virüs yazılımı 1979 yılında bu ülkede geliştirilmiştir.
• Dünyada kendi uydusunu fırlatabilen 9 ülkeden biridir.
• Tüm anlık mesajlaşmaların atası AOL anlık mesajlaşma bu ülkede geliştirilmiştir.
• Her sevgililer gününde Avrupa’ya yaklaşık 60 milyon çiçek satar.
• Dünyada en çok yabancı dilden kitap çevirisi yapılan ülkedir.
• Dünyadaki en çok kayıtlı satranç oyuncusuna sahip ülkedir.
• Dünyanın en kısa metrosu 1.8 kilometre ve 4 vagonla Haifa şehrindedir.
• Lut gölü ya da Ölü deniz 422 metre ile dünyanın deniz seviyesinden en aşağı yeridir.
• Lut gölü yüzde 28 tuzluluk oranı ile dünyadaki en tuzlu 3. göldür.
• Deniz seviyesinden 212 metre aşağıda bulunan Taberiye gölü ya da Celile denizi dünyanın en alçakta bulunan tatlı su gölüdür.
• Kudüs Zeytin dağında bulunan mezarlık dünyanın hala kullanılan en eski mezarlığıdır.
• Ülkede ortalama yaşam süresi 82 yıldır.
• Ülkenin milli çiçeği Sıklamen' dir.
• Ülkenin milli kuşu İbibiktir.
  
• İsrail yüz ölçümü bakımından dünyadaki en küçük ülkelerden biridir. En doğu noktasından koşmaya başlasanız yaklaşık 2 saat sonra Batı sınırına ulaşabilirsiniz. Kuzeyinden güneyine ise 9 saatte ulaşabilirsiniz.
• Ülkenin ordusunu diğer ordulardan ayıran çok acayip bir özelliği var; kadınlar da erkekler gibi zorunlu askerlik kapsamındalar. Erkekler 3 yıl kadınlar 2.5 yıl askerlik yapmaktadır.