ÇİN HALK CUMHURİYETİ

   GENEL BİLGİLER

  Çin Halk Cumhuriyeti, yüzölçümü itibariyle dünyanın üçüncü, nüfus itibariyle en büyük ülkesidir.. Güney Doğu Asya'da yer alır.Başkenti Pekin olan ülkenin resmi dili Çince, para birimi Yuan'dır. Ülkede pek çok dine inanan insan yaşamaktadır. Bu dinlerden en yaygın olanları; Konfüçyüzm, Budizm, Taoizm, İslamiyet'tir. Doğusunda Güney Kore, kuzeydoğusunda ve kuzeybatısında Rusya, kuzeyde Moğolistan, güneybatı da Afganistan ve Pakistan, güneyde Hindistan ve Nepal, doğusunda ise Büyük Okyanus vardır.

   TARİH

  Ülkeyi yöneten ilk hanedan olarak Hya ve Şang sülaleleri bilinmektedir. M.Ö. 1050-220 yılları arasında değişik çeşitli uygulamalarla Çov Sülalesi yönetmiştir. Ülkede, feodal devletler bağımsız devletler halinde gelişmeye başladı. Bu durum hükümdarın gücünün azalmasına ve feodal devletler arasında savaşa sebep oldu. Batıdan gelen Türk ve Moğollar, ülkenin büyük bir kısmını fethettiler. Batı milletlerinin eline düşmüş olan topraklarından büyük bir kısmını Çin beyi Tsin, geri aldı. Böylelikle devleti önemli feodal devletlerden biri oldu. Doğu Çin bölgesinde başlayan bir ayaklanma, uzun süren savaşlara sebebiyet verdi ve bu savaşlar sonunda Han Sülalesi yönetimi ele geçirdi ise de, bir müddet sonra idare değişti.
  Cengiz Han, 1206-27 yılları arasında Çin’i işgal etti ve Moğollar, 1214 yılında Sarı Nehir'in kuzey tarafındaki bölgede hakimiyeti ele geçirdiler. 1271 tarihinde Kubilay Han, imparatorluğunu ilan etti. Böylece Yüan Hanedanının (1260-1368) ve başşehir Yenching (Pekin)i kurdular. Moğollarla beraber Yüan Hanedanı bütün Çin’i fethederek hakimiyetleri altına aldılar. Bundan sonra Moğollar Çin kültürünün etkisi altına girerek, din, örf ve adetlerinde, giyim ve kuşamlarında Çin örf ve adetlerini benimsediler.
  Çin, uzun yıllar batıya kapalı kaldı. Çin’in batıya açılması 19. yüzyıl ortalarında başladı.Ülkede 1920 yılında komünist partisi kuruldu ve taraftar toplamaya başladı. Bu parti, ülkede bir çok karışıklıklar çıkardı. Çiank- Kay-Şek bir taraftan Japonlarla savaşırken, bir taraftan da bu ayaklanmaları bastırmaya uğraşıyordu. Nihayet 1927’de komünistlerin başına geçen Mao Çe-Tung, Çu Enlay ve Çu Di’ ile komünist partisi güçlenerek ülke çapında teşkilatlanmaya, hükumet kuvvetleri ile çarpışmaya başladı. İkinci Dünya Savaşı sona erince, komünistlerle milliyetçiler baş başa kaldılar. Mao Çe-Tung yönetimindeki komünist birlikleri ülkeye hakim oldular. ABD milliyetçilere yardım eder göründü. ABD’nin Çin’e gönderdiği diplomatlar hep milliyetçilerin aleyhine çalışmış, onların komünistlerin eline geçmesine sebep olmuşlardır. Yönetim tamamen komünistlerin eline geçince, Milliyetçi Çin hükumeti, Formoza (Tay-Van) Adasına çekilmek zorunda kaldı. Böylece Çin ikiye ayrıldı: Çin Halk Cumhuriyeti ve Milliyetçi Çin Cumhuriyeti.
  1 Ekim 1949 yılında Mao Çe-Tung’un başkanlığında Çin Halk Cumhuriyeti kurulmuş oldu. Böylece Çin’in Asya kıtasındaki bütün toprakları Çin Halk Cumhuriyeti’nin eline geçti. Milliyetçi Çin Cumhuriyeti de Formoza Adasına çekildi ve orada hükumet kurdu. Mao, 1976’da öldü. Mao’nun ölümünden sonra, Maoizm açıktan tenkid edilmeye başlandı. Çin idarecileri ABD ve Japonya ile ekonomik iş birliği yaptı. Mareşal Ye Cienying, Mao’nun yanlışlarını açıkladı. Eski katı durum kaldırılarak ekonomik ve siyasi yönde yumuşama başladı. Çin kapıları yabancı sermayeye açıldı. Son yıllarda demokratikleşme hareketleri kanlı bir şekilde bastırıldı.

   FİZİKİ YAPI

  Çin, fiziki yapı itibariyle genellikle doğu, batı olmak üzere iki bölüme ayrılır. Ülkenin batısı; güneybatı ve kuzeybatıda iki farklı yapıya sahiptir. Güneybatı Hindistan ve Bagnladeş ile olan sınırlarını, dünyanın en yüksek tepesine sahip olan Himalaya Sıradağları teşkil eder. Himalayaların kuzeyinde yer alan 1 milyon km2 yüz ölçüme ve ortalama 3900 m yüksekliğine sahip olan Tibet Yaylası, kuzeyden Astin Tagh ve Nam Şam sıradağlarıyla çevrilidir. Bu dağlarla Himalayalar ülkenin batısında birleşirler. Ülkenin kuzeybatısını teşkil eden Astin Tagh Dağlarının kuzeyi, Doğu Türkistan’ın tarım havzasıdır. Ülkenin kuzeybatı bölgesinde, Tiemşan Dağları, Moğolistan sınırını meydana getiren Altay Dağları, batıda Torbagatay ve Çungarski Alatau ile çevrili geniş Çungarya düzlüğü yer alır. Ülkenin kuzeyini Gobi Çölünün güney kısmı kaplar.
  Doğu Çin’in kuzey kısmı Hai Ho, Hvang Ho ve Kuai Ho nehirlerinin havzalarından meydana gelen düzlüklerden, güney kısmı ise Kuzey Burma ve Çin Hindi yarımadası sınırında yükselen yaylalardan meydana gelir. Bu iki bölge arasında ülkenin en bereketli ovalarının bulunduğu ve nüfusun en kalabalık olduğu kesimdir.
  Güney kesimlerinde muson iklimi hakim olan Çin’de, özellikle kuzeybatı kesimleri sert kara ikliminin hüküm sürdüğü bölgelerdir. Kış mevsiminde Orta Asya üzerinde bulunan soğuk, kuru ve yüksek basınçlı hava, karalardan denizlere doğru bir rüzgara sebep olur. Yazın bu durum tam tersine olarak meydana gelir. Denizlerden karalara doğru esen rüzgarlar haliyle nemli olurlar. Doğu kesimleri bilhassa yaz aylarında musonlar sebebiyle bol yağış alır. Batı kısımları yağış yönünden son derece fakir bölgelerdir.
  Güneyde tropikal iklim sıcaklıklarına karşı kuzeyde kara iklimine uygun sıcaklıklar görülür. Yaz mevsiminde kuzey ve güney bölgeleri hemen hemen aynı sıcaklığa sahipken, kış aylarında sıcaklık farkı 35°C gibi büyük bir rakama ulaşır. Kuzey bölgesi, kışın sert kara iklimi sebebiyle soğuk bir kış mevsimi yaşarken, güneyde ılıman bir ekvatoral iklim hüküm sürer. Güneydoğuda uzun ve sıcak yazlar, özellikle Tibet ve Tsinghai platolarında ise çok uzun ve sert kışlar hüküm sürer. Burada yazlar aksine kısa ve sıcak geçer.

   NÜFUS VE SOSYAL HAYAT

  Çin nüfus bakımından dünyanın en kalabalık ülkesidir. Nüfusun çoğu, sahil bölgelerinde, delta ve nehir vadilerinde, Szechwan’ın merkez platosundaki münbit arazilerde ve Kuzey Çin’in Büyük Vadisindeki ekilebilir arazide yerleşmişlerdir. Bu bölgelerde nüfusu iki milyonun üzerinde birçok büyük şehir merkezleri bulunmaktadır. Hükumet nüfus kontrolü ile ilgili tedbirler almasına rağmen, yıllık nüfus artışı 15 milyonun üzerindedir. Ülkenin tabiat şartları, nüfusun, ülkenin her yanına eşit olarak dağılımını engellemektedir.

   Bu kadar büyük nüfusu olan Çin’de 56 etnik grup vardır. Bu etnik grupların % 94’ünü Hanlılar teşkil etmektedir. Hanlılar asıl Çinliler demektir. Türkçedeki Han Kağan ile alakası yoktur. M.Ö. 202-220 yılları arasındaki Hun Hanedanından adını almaktadır. Diğer 55 etnik grup da azınlıkları teşkil etmektedir. Başlıcaları:
  Türkler: Çinlilerin işgal ederek buradaki Türk devletinin varlığına son verdikleri Doğu Türkistan’da oturmaktadırlar. Çoğunluğu Uygur Türkleri olup, Kazak, Özbek, Kırgız Türkleri burada bulunmaktadır. Nüfusu yaklaşık 19-20 milyondur. Bu bölge 1867 yılında kesin olarak Çin’in sömürgesi olmuştur. İslam dini ve Türk gelenekleri yasaklanmış, camiler ve medreseler kapatılmıştır.
Türklerden sonra gelen başlıca azınlıklar: Şuanglar, Hueiler, Tibetliler ve Moğollardır.

Çin’de Sina-Tibet dil ailesine bağlı çeşitli lehçeler konuşulur. Ancak resmi dil Kuzey Çin’in konuştuğu Mandarin lehçesidir. Çin’in resmi bir dini yoktur. Ancak halk Taoizm, Konfüçyonizm, Budizm, İslam, az miktarda Hıristiyan dinine mensupturlar.

Halkın başlıca gıdaları arasında kuzeyde buğday, güneyde pirinç ve çeşitli sebzeler ile balık başta gelir.

Çin eski tarihlerde birçok önemli teknolojiye beşiklik yapmıştır. Bunların başında porselen, kağıt yapımı, demir dökümü, blok baskı, barut ve manyetik aletleri sayabiliriz. Günümüzde ise Çin üçüncü süper güç haline gelmiş bulunmaktadır.

ÇİN HAKKINDA İLGİNÇ BİLGİLER

• Çin Halk Cumhuriyeti’nde 100 milyon kişi günlük 1 doların altında yaşamaktadır.
• Çin’deki idamların sayısı Dünya’daki diğer tüm ülkelerin toplamından 4 kat daha fazladır.
• Facebook ve Twitter’a erişim 2009 yılından beri Çin’de engellenmiştir. Engelli olmasına rağmen Facebook’un 95 milyon Çinli kullanıcısı vardır.
• İlk kağıt para 1400 yıl önce Çin’de kullanılmıştır.
• Günümüzde 35 milyondan fazla kişi Çin’de mağaralarda yaşamaktadır.

• Yaklaşık 700 milyon Çinli temiz su içememektedir.
• Çin’deki tek çocuk kuralı yüzünden her yıl bir milyon kız fetüsü kürtajla aldırılmakta ve on binlerce kız çocuk sokağa terkedilmektedir.
• Masa tenisi Çin’in ulusal sporudur.
• Playstation Çin’de yasadışıdır.
• Nüfustaki dengesizlik yüzünden 2020 yılında Çin’de 30 ila 40 milyon arası erkeğin evelenecek kadın bulamaması beklenmektedir.
• Çin’de her yıl yaklaşık 4 milyon kedi yenmektedir.
• 1973 yılında Çin, ABD’ye nüfus artışını hızlandırabilmesi için 10 milyon Çinli kadın göndermeyi teklif etmiştir.
• Çin 2011 – 2013 yılları arasında ABD’nin 20. yüzyıl boyunca kullandığından daha fazla çimento kullanmıştır.
• Dünya’daki tüm domuzları yarısı Çin’dedir.
• Çin’deki şehirlerin yüzde 90’ının yer altı suları kirlidir.
• Zenginler Çin’de hapis cezası aldıklarında kendileri yerine hapse girecek “dublör” tutabilirler.
• Dünya’nın herhangi bir yerinde bir panda dünyaya geldiğinde, gen havuzunu genişletmesi için Çin’e gönderilir.
• Çin’de her 30 saniyede bir bebek kusurlu şekilde dünyaya gelmektedir.
• Ülkede internet bağımlıları için rehabilitasyon kampları bulunmaktadır.
• Çin’de 10 milyon nüfusunda üzerinde 4 mega şehir bulunmaktadır.
• 2014 yılında Çin ekonomisi, ABD’yi geçerek Dünya’nın en büyük ekonomisi olmuştur.
• Çin’de hava kirliliğinin artması, Kaliforniya’daki yıllık kar yağışını arttırmaktadır.
• Dünya’da bulunan tüm pandalar Çin’e aittir.
• Çinliler yas tuttuklarında siyah giysiler yerine beyazı tercih ederler.
• Çin’deki yeni yıl kutlamaları 15 gün sürer.
• Çin'in Chongqing bölgesinde telefon bağımlılarının güvenli şekilde yürümeleri için özel bir yol tahsis edilmiştir.

• Çin’deki tüm demiryollarının uzunluğu Dünya’nın etrafını iki kere dolaşır.
• Tuvalet kağıdını 14. yüzyılda Çinliler bulmuştur. O zamanlar tuvalet kağıtları sadece imparatorların kullanımları içindi.
• Tren görevlilerin başlarını dik tutmaları için boynuna doğru bakan bir iğne yakada durur. Bu şekilde kimse başlarını öne eğip sağa sola hareket ettiremez.
• Dünya tarihinde görülmüş en uzun trafik Çin'in Şangay şehrinde görüldü. 12 gün boyunca süren trafiğin uzunluğu 99 kilometreyi bulmuştu.
• Çinliler her yıl 45 milyar yemek çubuğunu kullanarak yemeklerini yer.
• Ketçabın orijinalinde domates bulunmaz; zira Çinlilerin bulduğu Ketchup bir balık sosu olarak ilk kez ortaya çıkmıştır.